Okna i witraże
Jedna kobieta, trzech mężczyzn.
Dwóch ewangelików, dwoje katolików.
Dwoje Niemców, dwóch Polaków.
Dwoje wrocławian.
Czterech męczenników XX wieku.
Od roku 2016 realizujemy w naszym kościele rekonstrukcję gotyckich laskowań i maswerków okiennych, wraz z wykonaniem i osadzeniem w nich zróżnicowanego zespołu witraży. W latach 2016–2017 udało nam się przeprowadzić prace przy oknach południowych – dwóch w prezbiterium i jednym w nawie. Zainstalowano w nich kopie renesansowych witraży herbowych, które znajdowały się w naszej świątyni aż do początku XX wieku, kiedy to zostały zdemontowane i do dziś znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Najprawdopodobniej właśnie dzięki temu przetrwały one dwie wojny światowe i po 100 latach herby wrocławskich możnych mogły wrócić do wnętrza kościoła Św. Krzysztofa.
W roku 2017 dwa okna północne nawy zyskały kamieniarkę, a w roku 2018 zostały zamontowane w nich witraże przedstawiające 14 herbów rodów śląskich, ufundowane przez te rodziny. Także w tym roku maswerk i szklenie witrażowe zyskało środkowe południowe okno nawy, w całości ufundowane przez jedną rodzinę, krewnych ostatniego przedwojennego proboszcza Kościoła Pamięci Króla Gustawa Adolfa, który dziś należy do naszej parafii. Jednak bezsprzecznie najbardziej spektakularne są witraże wokół ołtarza, upamiętniające ekumenicznie i ponadnarodowo czterech męczenników XX wieku. Zostały one poświęcone w grudniu 2018 r. przez Biskupa Kościoła ks. Jerzego Samca. O przedstawionych postaciach możecie Państwo więcej przeczytać poniżej.
Dietrich Bonhoeffer (1906–1945). Ten niemiecki duchowny ewangelicki był także wybitnym teologiem uniwersyteckim i antyfaszystą. Działał w ramach Kościoła Wyznającego, którego pierwszy „synod” na Śląsku odbył się właśnie w kościele Św. Krzysztofa. Urodzony we Wrocławiu, zamordowany w obozie we Flossenbürgu 9 kwietnia 1945 roku.
Edyta Stein, Teresa Benedykta od Krzyża (1891–1942). Z urodzenia żydówka. Pod wpływem żony jej przyjaciela Adolfa Reinacha, głęboko wierzącej ewangeliczki, zbliżyła się do chrześcijaństwa. 1 stycznia 1922 r. przyjęła chrzest w Kościele katolickim, a w roku 1933 wstąpiła do klasztoru karmelitanek. Prócz życia zakonnego, prowadziła bardzo aktywną działalność naukową, będąc wybitnym fenomenologiem i teologiem, autorką wielu dzieł o Teologii Krzyża, tak bliskiej luteranizmowi. Urodzona we Wrocławiu, zamordowana w Auschwitz-Birkenau 9 sierpnia 1942 roku.
Obie te postaci podpisano wspólną sentencją po polsku i po niemiecku „Bądź pozdrowiony Krzyżu, jedyna nadziejo nasza” (pierwszy werset hymnu Ave Crux spes unica), a w rozecie maswerku na samej górze okna umieszczono alegorię „Nadziei”, jednej z cnót.
Maksymilian Kolbe (1894–1941). Był synem Niemca i Polki. W 1910 r. wstąpił do zakonu franciszkanów. Zdobył doktorat z filozofii i teologii, jednocześnie mocno interesując się matematyką i fizyką. W latach 1931–35 był misjonarzem w Japonii. 28 maja 1941 trafił do Auschwitz. Podczas obozowego apelu 29 lipca 1941 dobrowolnie ofiarował swoje życie, w zamian za Franciszka Gajowniczka, który był w grupie skazanych na pokazową karę śmierci, w związku z ucieczką z obozu jednego z innych więźniów. Zamordowany 14 sierpnia 1941 roku.
Juliusz Bursche (1862–1942). Biskup zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce (a wcześniej Superintendent Generalny tegoż Kościoła w Królestwie Polskim). Był cenionym kaznodzieją oraz organizatorem życia religijnego, a także wielkim polskim patriotą. Potępiał nazizm oraz ideologię hitlerowską, aktywnie im się sprzeciwiając, także poprzez listy pasterskie odczytywane z ambon wszystkich kościołów ewangelickich w Polsce. Aresztowany 3 października 1939 r., więziony i torturowany. Zamordowany 20 lutego 1942 w więzieniu gestapo Moabit w Berlinie.
Obie te postaci podpisano wspólną sentencją po polsku i po niemiecku „Nie ma większej miłości, jak oddać życie za przyjaciół” (J 15,13), a w rozecie maswerku na samej górze okna umieszczono alegorię „Miłości”, jednej z cnót.
W środkowym oknie w rozecie znajduje się alegoria „Wiary”.
Okna męczenników XX wieku
Trzy okna prezbiterium. Każdy z męczenników został przedstawiony z właściwym dla siebie atrybutem. Dietrich Bonhoeffer ze zwojami pism, Edyta Stein z krucyfiksem, Maksymilian Kolbe z dwoma koronami: białą i czerwoną, a Juliusz Bursze z Biblią i ręką wzniesioną do błogosławieństwa. Szkice postaci wykonała Elisabeth Biron von Curland.
Okno muzyczne
W południowym oknie empory organowej znajdzie się sześć portretów muzyków. Będą to: Max Drischner (1891–1971), Adolf Friedrich Hesse (1809–1863), Gerhard Zeggert (1896–1977), Johann Julius Seidel (1810–1856), Klemens Johannes Kaminski (1940–2012)i Magdalena Czajka (1957–2013).
Okna rodów śląskich
Dwa okna północne, otwierające się do tzw. Starej Plebanii. Kamieniarkę wykonał rzeźbiarz Ryszard Zarycki. W witrażach przedstawiono 14 herbów śląskich rodów szlacheckich, których reprezentanci są dziś członkami Zakonu Joannitów. Szklenie wykonałą pracownia dra Marcina Czeskiego. Kwatery z herbami otacza szkło gomółkowe – w odróżnieniu od okien północnych, wypełnionych szkleniem romboidalnym.
Okna herbów renesansowych
Trzy okna południowe: dwa w prezbiterium, jedno w nawie. Kamieniarkę wykonał rzeźbiarz Ryszard Zarycki. Kopie renesansowych witraży herbowych fundacji rodów wrocławskich (oryginały pierwotnie w naszym kościele, obecnie przechowywane w Muzeum Narodowym we Wrocławiu) zostały wykonane w pracowni Sławomira Oleszczuka.
Okno holenderskie
Okno Pamięci Księdza van Beuningena ufundowała Fundacja Rodziny van Beuningen. Znanazły się w nim herby rodziny oraz rodowego miasta: Nijmegen. Ernst Rudolf Joachim van Beuningen, ur. 24 października 1890 w Schleck w Kurlandii. Studiował teologię w Dorpacie. Ordynowany w Rydze w roku 1917, gdzie następnie służył. Od roku 1940 do wiosny 1945 proboszcz parafii Pamięci Króla Gustawa Adolfa na wrocławskim Sępolnie. Po wysiedleniu objął służbę duszpasterską w Bawarii w miejscowościach Rehau, Affalterthal, Goegingen. Na emeryturę przeszedł w dniu 1 października 1959 roku. Do śmierci obejmował opieką duszpasterską wysiedlonych i wypędzonych Niemców. Zapamiętany został jako wybitny kaznodzieja i oddany w służbie duszpasterskiej.
Wykonawcy:
Ryszard Zarycki – kamieniarka
Pracownia Sławomira Oleszczuka – witraże okien z herbami renesansowymi
Pracownia dra Marcina Czeskiego – witraże w pozostałych oknach
Komisja kościelna ds. okien:
mgr.-lic. ks. Andrzej Fober, proboszcz
mgr Elżbieta Gajewska-Prorok, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, ASP we Wrocławiu
mgr sztuki Tomasz Kmita-Skarsgård
mgr inż. arch. Zygmunt Łuniewicz
Prace zostały sfinansowane przez:
Parafia ewangelicko-augsburska Św. Krzysztofa
środki własne
Miasto Wrocław
środki rozdysponowane w wyniku konkursu przeprowadzonego przez Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
środki rozdysponowane w wyniku konkursu w zakresie ochrony zabytków
oraz przez prywatnych darczyńców